Gospodarka odpadami w firmach motoryzacyjnych i znaczenie systemu BDO

Autor: Adrian Siemiński

Problem niebezpiecznych odpadów

Problem gospodarowania odpadami zostanie w artykule przedstawiony na podstawie firm i warsztatów motoryzacyjnych. Są one ważnym producentem szkodliwych odpadów i przykład ich działalności dobrze ilustruje funkcjonowanie nowych regulacji dotyczących gospodarki odpadami, a także tego jak na końcu łańcucha dostaw należy dbać o bezpieczną utylizacje tych odpadów. Artykuł również krótko omawia najczęściej występujące odpady, wybrane wymagania prawne oraz sposoby stosowania się do nich. Wykorzystanie zewnętrznych partnerów, zabierających odpady, jest zalecane jako najtańsza i najefektywniejsza forma radzenia sobie z problemem.

Generalnie handel jako proces pośredniczący w działaniach przemysłowych, budowlanych czy transportowych odgrywa znaczącą rolę w powstawaniu odpadów. W wyniku sprzedaży dóbr materialnych lub usług zarówno przedsiębiorca jak i konsument czerpią obustronnie zysk, jednak musimy wiedzieć, że każda pojedyncza transakcja wpływa pośrednio lub bezpośrednio na środowisko. Tego prostego faktu bardzo często nie dostrzegamy. Jeszcze do niedawna niewiele osób zważało na konsekwencje i nie przywiązywało wagi do tzw. cyklu życia produktu, skupiając się tylko na ostatnim etapie powiązanym z bezpośrednim wpływem na środowisko. Jednak problem śmieci staje się coraz bardziej odczuwalny, a debata o globalnym ociepleniu nakłada się na wzrastającą świadomość wpływu człowieka na środowisko, nie tylko w formie emisji gazów cieplarniancyh. Stąd odgórne, prawne wymogi, aby zapobiegać i minimalizować takie negatywne oddziaływanie.

Nowe wymogi prawne – system BDO

Zmiany standardów i wymogów są stopniowo wprowadzane za pośrednictwem ustaw i dyrektyw regulujących kwestie odpowiedniej gospodarki odpadami. Składają się na to zmiany w kwestiach takich jak m.in. procesy magazynowania, przechowywania, segregacji, utylizacji oraz recyklingu. Wszystko to ma na celu wpływać na poprawę ekologiczności różnych gałęzi gospodarki, jednocześnie obejmując duże organizacje oraz przedsiębiorstwa, ale też pojedynczych konsumentów i obywateli. W Polsce problematyka cyklu życia produktu uregulowana została w „Ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach”. Ustawa ta określa środki zapobiegające powstawaniu odpadów i zmniejszenia ich negatywnego wpływu na środowisko. Od momentu powstania dokument był kilkukrotnie nowelizowany. Natomiast wśród najnowszych zmian, z początkiem stycznia 2020, Ministerstwo Środowiska narzuciło na „przedsiębiorców wytwarzających odpady niebezpieczne” obowiązek posiadania wpisu do państwowego systemu BDO (Baza Danych o Produktach i Opakowaniach). System BDO powstał aby stworzyć bazę wszystkich przedsiębiorców, którzy mają obowiązek posiadania takiego wpisu do rejestru oraz ewidencjonowania odpadów i sposobów ich gospodarowania. Celem przekonania właścicieli firm do weryfikacji ich działalności pod kątem spełnienia obowiązków z ustawy zostały określone konsekwencje finansowe oraz prawne. Kary finansowe w zależności od przewinienia rozpoczynają się od kwoty 500 zł, a sięgają nawet do 1 000 000 zł. Praktycznie rzecz ujmując
w rozumieniu ustawodawcy obowiązek posiadania numeru BDO ma każdy przedsiębiorca, którego działalność przyczynia się do powstawania odpadów przemysłowych, co de facto dotyczy każdego pojedynczego podmiotu. Stopniowo są także przeprowadzane kontrole w różnych regionach Polski, głównie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Ma to na celu zweryfikować obecną sytuację i zwrócić uwagę przedsiębiorców na aspekty, które powinni uporządkować. Poza obowiązkiem posiadania wpisu do rejestru, ustawa określa także inne zasady dotyczące m.in. toreb foliowych nazywanych potocznie reklamówkami, których koszty wzrosły dla potencjalnych odbiorców, a w konsekwencji zaczęto je zastępować innym materiałem, np. papierem.

Problemy z odpadami sektora motoryzacyjnego

Sektor motoryzacyjny jest dobrym przykładem, na podstawie którego widzimy ilość
i różnorodność produkowanych odpadów. W ramach działalności np. warsztatów samochodowych powstaje wiele różnego rodzaju frakcji odpadowych. Spośród tych „najbardziej popularnych” warto wymienić zużyte opony, akumulatory, przepracowane płyny eksploatacyjne (oleje silnikowe, płyny hamulcowe lub czynnik chłodniczy), złom w postaci tarcz i bębnów hamulcowych oraz inne materiały (filtry, szkło, tworzywa sztuczne, itp.). Dla każdego z wymienionych powyżej odpadów, we wspomnianej wcześniej ustawie zostały przyporządkowane odpowiednie kody odpadów określające sposób zagospodarowania czy możliwość ich ponownego wykorzystania. Przykładem mogą być akumulatory lub złom, za który w wyznaczonych miejscach można otrzymać pieniądze. Produktami takimi są na przykład też:

– Żarówki/Świetlówki:

Tak jak w gospodarstwach domowych, tak i w przypadku warsztatów, nie powinno się wyrzucać zużytych żarówek do ogólnych odpadów ze względu na to, że zawierają szkodliwą rtęć. Z tego względu świetlówki muszą być odpowiednio utylizowane. Nie należy zapominać, że poszczególne typy źródeł światła (żarówki, świetlówki, diody LED) wymagają oddzielnego podejścia.

– Opakowania:

Serwisy samochodowe w wyniku wykonywania swoich usług wytwarzają także znaczną liczbę opakowań po płynach i produktach. Są to często opakowania ciśnieniowe, opakowania z drewna, opakowania z tworzyw sztucznych. Jednak szczególnie istotnym jest odpowiednie zabezpieczenie i utylizacja opakowań po substancjach niebezpiecznych, przede wszystkim dlatego aby nie dopuścić przenikaniu ich pozostałości do ziemi.

– Szkło szyb samochodowych:

Samochody trafiające do warsztatów bywają w różnym stanie. Zdarza się, że należy usunąć także resztki szkła szyb samochodowych. Szkło nie rozkłada się, a tym samym jeśli nie zostanie w odpowiedni sposób przetworzone to nie ma tutaj mowy o jakiekolowiek biodegradowalności.

– Gaśnice:

Gaśnice mają swój określony termin przydatności, dlatego zdarza się także, że klienci warsztatów zostawiają przeterminowane gaśnice w swoich serwisach. Te z kolei muszą zająć się ich profesjonalną utylizacją ze względu na to, że uznaje się je za odpady niebezpieczne dla środowiska.

Konieczność współpracy przy utylizacji z zewnętrznymi partnerami

Na przykładzie tych odpadów widzimy, że koniecznym dla serwisów samochodowych jest zadbanie o odpowiednią ich utylizację. Jednak zrobienie tego własnym sumptem może przerastać możliwości indywidualnego przedsiębiorcy. Dlatego kluczowym jest współpraca z odpowiednimi partnerami, którzy posiadają już doświadczenie i działają zgodnie ze sprawdzonymi praktykami i działają zgodnie z przepisami prawa. Skorzystanie z profesjonalnej pomocy pomaga odnaleźć się w często nie do końca jasnych i czasem skomplikowanych przepisach, a także dostosować się do nich w odpowiedni sposób. Pozwala to zaoszczędzić cenny czas, a często też pieniądze, ze względu na potencjalne kary finansowe za chociażby niepoprawne segregowanie zużytych materiałów lub przechowywanie ich w nieodpowiednio przystosowywanym do tego miejscu.

Oprócz tego w zakresie aspektów prawnych pojawia się obowiązek odpowiednio uporządkowanej dokumentacji, wykonanych na czas cyklicznych raportów oraz sprawozdań. Warto wspomnieć, że wiele warsztatów, pomimo szczerych chęci, nie posiada odpowiedniej wiedzy jak należycie wypełniać obowiązki środowiskowe i jak właściwie dbać o recykling oraz utylizację wytwarzanych odpadów w warsztacie samochodowym. Z tego powodu tego typu firmy również poszukują wsparcia wśród zewnętrznych podmiotów. Usługi doradcze świadczone przez firmy można podzielić na cztery obszary: 1) konsultacje i kontrole, 2) wnioski i sprawozdania, 3) uzyskanie pozwoleń 4) oraz szkolenia. Każdy z tych bloków tematycznych zawiera liczne usługi doradcze, których zadaniem jest ukierunkowanie klientów na działalność proekologiczną.

1. Konsultacje obejmują wsparcie w zakresie ewidencji odpadów oraz tworzenia tzw. Kart Ewidencji Odpadów (KPO) w BDO. Ich raportowanie powinno być prowadzone na bieżąco. Należy też wspomnieć o możliwościach skorzystania z porady specjalisty ds. ochrony środowiska.
2. Jeśli chodzi o wnioski i sprawozdania, to np. opracowanie wniosku rejestracyjnego do BDO to niekiedy trudna i czasochłonna procedura. Dlatego warto skorzystać z takiego wsparcia w razie potrzeby. Każdego roku w określonym terminie przedsiębiorstwo ma obowiązek złożenia rocznego sprawozdania o wytwarzanych odpadach i ich zagospodarowaniu – w tym zakresie można odpłatnie skorzystać z usług firm zewnętrznych.
3. Uzyskanie pozwoleń: np. pozwolenie na wytwarzanie odpadów musi uzyskać przedsiębiorstwo, jeśli w związku z eksploatacją instalacji przyczynia się do powstawania odpadów niebezpiecznych o masie powyżej 1 tony rocznie lub powyżej 5000 ton rocznie dla odpadów innych niż niebezpieczne. Obowiązek posiadania odpowiedniego zezwolenia przy wprowadzaniu gazów i pyłów do powietrza także wypadałoby skonsultować z pomocą eksperta, aby uzyskać takie pozwolenie w przypadku takich wymagań.
4. Szkolenia: Warto zadbać o okresowe szkolenia dla pracowników, a także przeprowadzenie instruktażu ogólnego BHP. Z takich usług również można skorzystać przy pomocy dedykowanych do tego firm.

Podsumowanie

Skala problemu dla firm realizujących sprzedaż B2B narasta, ponieważ dochodzi do sytuacji kiedy należy zadbać o zgodność z wymaganiami środowiskowymi, aby utrzymać się na rynku. Środkiem zapobiegawczym i rozwiązaniem może okazać się tworzenie osobnych podmiotów do obsługi gospodarki odpadami. Wyspecjalizowany podmiot, nastawiony na śledzenie zmian prawnych, wymogów związanych z dokumentacją oraz na fizyczny odbiór towarów do utylizacji zadba w odpowiedni sposób o interesy klientów. Współpracę z takim podmiotem można uznać jako pewnego rodzaju narzędzie umożliwiające ochronę obecnych klientów,
ale jednocześnie umożliwiające pozyskiwanie nowych działając na zasadzie programów partnerskich. Dlatego ze względu na dynamicznie zmieniające się podejście do ekologii liczba zainteresowanych obszarem gospodarki odpadami stale rośnie.

Podsumowując, warto spojrzeć szerzej na obszar ekologii dla dobra wzajemnych interesów partnerów biznesowych. Ustanawiane i egzekwowane przepisy w tym zakresie mogą przyczyniać się do wyelimowania niektórych przedsiębiorstw na rynku, jeśli w odpowiednim czasie nie dostosują się one do europejskich standardów. Patrząc na aspekt środowiskowy, często lekceważony do tej pory, zaniedbanie go teraz może okazać się katastrofalne w skutkach dla środowiska i dla firmy. Celem uniknięcia dotkliwych kar i w razie potencjalnych kontroli ze strony organów państwowych, stosowanie się w odpowiedni sposób do regulacji prawnych pozwoli nie tylko zachować i uchronić przedsiębiorstwo, ale także przełoży się pozytywnie w dłuższej perspektywie na funkcjonowanie naszej planety.